Badanie objęło blisko czterdzieści małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) z branży rolno-spożywczej i zidentyfikowało kluczowe potrzeby tych firm w zakresie opakowań nowej generacji. W wyniku analizy określono najczęściej stosowane rozwiązania opakowaniowe, mechanizmy podejmowania decyzji oraz kryteria, które nimi kierują. Ponadto, zbadano poziom świadomości przedsiębiorstw na temat dostępnych technologii opakowaniowych oraz ich zgodności z celami zrównoważonego rozwoju.

Podczas spotkania zorganizowanego przez Innoskart Digital Cluster zaprezentowano kluczowe wnioski z przeprowadzonych badań. Chociaż sektor rolno-spożywczy wykazuje chęć przejścia na bardziej zrównoważone rozwiązania opakowaniowe, nadal występują istotne bariery, które utrudniają pełną transformację. Wśród głównych wyzwań wymieniono konieczność zachowania jakości i bezpieczeństwa produktów, wydłużenie okresu przydatności do spożycia, efektywne zarządzanie opakowaniami oraz spełnianie coraz bardziej rygorystycznych wymagań regulacyjnych.

Wskazano, że w branży mięsnej, dominującą rolę odgrywają technologie pakowania w atmosferze modyfikowanej (MAP) oraz pakowanie próżniowe. Techniki te polegają na zastąpieniu tlenu gazami, takimi jak dwutlenek węgla lub azot, co pomaga spowolnić rozwój drobnoustrojów i zachować świeżość produktów. Niemniej jednak podkreślono, że istnieją nadal wyzwania związane z ograniczeniem stosowania plastiku oraz poszukiwanie materiałów opakowaniowych, które będą zgodne z celami zrównoważonego rozwoju, bez wpływu na bezpieczeństwo produktów.

Z kolei, w sektorze mleczarskim, kluczowym zagadnieniem jest zapewnienie bezpieczeństwa żywności oraz transportu, zwłaszcza w przypadku dostaw do regionów o mniej rozwiniętej infrastrukturze chłodniczej, jak np. Afryka Północna. Opakowanie musi nie tylko zachować integralność produktu, ale również wykazywać odporność na manipulacje, wydłużać okres przydatności do spożycia i być łatwe w obsłudze. Firmy w tym sektorze koncentrują się przede wszystkim na badaniach innowacyjnych materiałów, np. tacki z poliwęglanu, które nadają się do recyklingu dążąc jednocześnie do zmniejszenia masy opakowań z tworzyw sztucznych.

W przypadku sektora owoców i warzyw, kluczowe jest utrzymanie świeżości produktów poprzez zapewnienie odpowiedniej cyrkulacji powietrza, umożliwiając produktom „oddychanie” poprzez perforacje. Zidentyfikowano, że firmy w tym sektorze poszukują opakowań, które nie tylko spełniają wymagania dotyczące bezpieczeństwa żywności, ale także są dostosowane do długotrwałego transportu, przy jednoczesnym spełnianiu rosnących oczekiwań w zakresie zrównoważonych rozwiązań. Wyzwaniem pozostaje optymalizacja kosztów, efektywności materiałów i integralności opakowań, aby mogły one sprostać zarówno wymaganiom konsumentów, jak i normom regulacyjnym.

Wskazano, że wszystkie sektory zmierzają w kierunku zrównoważonej transformacji, jednak napotykają liczne wspólne wyzwania. Przede wszystkim, wiele firm boryka się z wysokimi kosztami materiałów opakowaniowych, które spełniają wymagania zrównoważonego rozwoju. Dodatkowo, dostępne rozwiązania często nie są w pełni dostosowane do specyficznych potrzeb poszczególnych firm. Kolejnym wyzwaniem są regulacje prawne oraz bariera związana z pozyskaniem niezawodnych dostawców zrównoważonych materiałów opakowaniowych, które jednocześnie spełniają wymogi jakościowe i regulacyjne.

Podczas spotkania zaprezentowano również doświadczenia sześciu firm, które podzieliły się swoimi sukcesami oraz zidentyfikowały trudności związane z zarządzaniem opakowaniami, przejściem na bardziej ekologiczne rozwiązania oraz wyzwaniami, z którymi nadal muszą się zmagać.

Ponadto firma B&B FRUTTA S.r.l. z Włoch przedstawiła rozwiązania opakowaniowe dla jabłek, które mają być dostarczane na rynki globalne. AGROMERKUR ze Słowenii zaprezentował innowacyjne podejście do wykorzystania materiałów monomerowych w produkcji opakowań. SEACON Ltd. z Węgier ukazał nowe możliwości zastosowania etykiet elektronicznych. ISAP PACKAGING FLO Group z Włoch przedstawił opakowania na ekologiczne kubki i materiały do jogurtu, które nadają się do recyklingu. DS SMITH ze Słowenii podkreślił wdrożenie tektury w sektorze opakowań dla produktów mięsnych, a SYBA Czech Packaging Institute z Czech zaprezentował wykorzystanie nowej generacji opakowań w przemyśle spożywczym w Czechach.

Projekt D4PACK: Innowacyjne rozwiązania z zakresu zrównoważonych opakowań w sektorze spożywczym D4PACK jest europejskim projektem badawczo-rozwojowym, finansowanym przez program Interreg Central Europe, który ma na celu identyfikację innowacyjnych rozwiązań w zakresie zrównoważonych opakowań dla sektora spożywczego. W ramach projektu partnerzy dysponują budżetem wynoszącym niemal dwa miliony euro, który zostanie przeznaczony na badania nad metodami wyboru optymalnych rozwiązań opakowaniowych dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w branży spożywczej, uwzględniając kryteria zrównoważonego rozwoju. Głównym celem projektu jest wsparcie MŚP z sektora spożywczego w przejściu na bardziej ekologiczne i zrównoważone rozwiązania opakowaniowe. Realizowane będzie to poprzez rozwój transnarodowej usługi transferu technologii (TTS), której zadaniem jest ocena wpływu innowacyjnych opakowań nowej generacji na aspekty środowiskowe, społeczne oraz ekonomiczne. Konsorcjum projektu składa się z ośmiu instytucji z pięciu krajów europejskich, w tym Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (reprezentowanego przez dr hab. inż. Agnieszkę Cholewa-Wójcik, prof. UEK, dr inż. Agnieszkę Kawecką, dr hab. Katarzynę Sanak-Kosmowską, prof. UEK oraz dra hab. Mariusza Łapczyńskiego, prof. UEK). Partnerami są również: Confindustria Verona (Włochy), Łukasiewicz – Łódzki Instytut Technologiczny (Polska), Campden BRI Hungary Ltd (Węgry), Izba Handlowo-Przemysłowa Słowenii – Izba Rolnicza i Przemysłowa (Słowenia), Innoskart Business Development Nonprofit Ltd (Węgry), PROMA-PACK Ltd (Węgry), oraz Federacja Przemysłu Spożywczego i Napojów z Republiki Czeskiej (Czechy). Prace w ramach projektu będą realizowane do listopada 2026 roku.

dr hab. inż. Agnieszka Cholewa-Wójcik, prof. UEK