Jak możemy przyczynić się do redukcji marnotrawienia żywności?
Biorąc pod lupę kupowaną przez nas żywność, nie sposób pominąć roli opakowania, które kieruje uwagę potencjalnego klienta na zawartość, skłaniając go do nabycia produktu. Jednakże oprócz funkcji marketingowej, fundamentalnym zadaniem opakowania jest ochrona jego zawartości. Zagadnieniem poprawy właściwości folii wielowarstwowej i wskazaniu wpływu aktywnych dodatków na trwałość zapakowanych produktów zajęły się m.in. prof. Agnieszka Cholewa-Wójcik oraz prof. Ewelina Jamróz z Katedry Opakowalnictwa Towarów UEK. Artykuł pt. „Improving the Quality of Multi-layer Films Based on Furcellaran by Immobilising Active Ingredients and Impact Assessment of the Use of a New Packaging Material”, którego są współautorkami, został opublikowany w czasopiśmie „Food Chemistry”.
Zachęcamy do zapoznania się poniżej z treścią krótkiej rozmowy ze współautorkami ww. artykułu.
– W związku z tendencjami rynkowymi ukierunkowanymi na wprowadzanie na rynek innowacji produktowych, w tym m.in. opakowaniowych, istotne jest podjęcie działań w kierunku opracowania koncepcji i stworzenia innowacji materiałowych opakowaniowych, które wpłyną na zachowanie i/lub wydłużenie okresu przydatności do spożycia produktów – czytamy we wstępie artykułu. Co było przyczynkiem do podjęcia przez Państwa badań w tym właśnie zakresie?
Prof. Agnieszka Cholewa-Wójcik: Wzrost konsumpcji żywności jako następstwo postępu cywilizacyjnego oraz procesów wszechobecnej globalizacji rynków, jak również zmiany w zakresie potrzeb i oczekiwań konsumentów należą do jednych z ważniejszych czynników, które istotnie wpływają na szybkość dynamiki rozwój branży opakowań. Warto podkreślić, że kierunek transformacji rynku opakowań do żywności jest skierowany w stronę opracowania innowacji, które będą w stanie sprostać wymaganiom zawartym w regulacjach prawnych dotyczących ograniczenia zużycia tzw. klasycznych tworzyw polimerowych przy jednoczesnym zapewnieniu możliwości spełnienia coraz wyższych wymagań przemysłu spożywczego. Powyższe przesłanki były i są dla nas wiodącym celem i w tym duchu od kilku lat prowadzimy prace badawcze, które są ukierunkowane nad opracowaniem i modyfikacją składu folii biopolimerowych jako alternatywy dla opakowań syntetycznych.
Prof. Ewelina Jamróz: Swoją pracę badawczą nad projektowaniem folii biopolimerowych na bazie furcelleranu rozpoczęłam na Uniwersytecie Rolniczym i tam to nadal kontynuuję. Od roku 2022 jestem również pracownikiem Uniwersytetu Ekonomicznego i w Katedrze Opakowalnictwa Towarów rozszerzamy badania użytkowe nad tego typu materiałami w aspekcie ich potencjalnego użytkowania. Obecne prace w Katedrze są ukierunkowane w obszarze wykorzystania różnych metod analitycznych do charakteryzowania potencjału funkcjonalnego biopolimerowych materiałów jedno- oraz wielowarstwowych.
Czy mogłyby przybliżyć Panie czytelnikom istotę prowadzonych badań, dotyczących jakości folii wielowarstwowych?
A. Ch-W: Z uwagi na fakt, że podejmowane przez nas eksperymentalne prace badawcze na rzecz doskonalenia składu folii na bazie furcellaranu i żelatyny, które dodatkowo wzbogacane są dodatkami są wysoce innowacyjnymi, niezwykle istotnym jest poddanie wytworzonych folii ocenie jakości uwzględniającej cechy i właściwości charakteryzujących ich wartość użytkową. Ocena wartości użytkowej rozumianej jako stopień w jakim zbiór właściwości materiału opakowania spełnia stawiane jemu wymagania związane z jego użytkowaniem i jest kluczowa do określenia możliwości użycia materiału do konkretnej grupy produktów spożywczych o określonych wymaganiach jakościowych. Spektrum przeprowadzonych badań dotyczących jakości folii był szeroki i uwzględniał m.in. takie badania jak: badanie zmian wybranych właściwości mechanicznych wytworzonych materiałów opakowaniowych, badanie ich właściwości wodnych, mikrobiologiczne in vitro, właściwości antyoksydacyjnych metodą FRAP oraz DPPH oraz badania barierowości materiału.
Jaki wpływ ma zastosowanie nowego materiału opakowaniowego – wspomnianego w artykule – na produkt?
E.J: Tak jak wcześniej wspomniałam, pracuję również na UR gdzie staramy się sprawdzać jak konkretny materiał opakowaniowy wpływa na modelowy produkt spożywczy. W przypadku biopolimerowych materiałów o działaniu aktywnym jesteśmy w stanie przedłużyć czas trwałości modelowego produktu spożywczego np. ryby o 2 dni. To jest bardzo istotna kwestia gdyż możemy przyczynić się do redukcji marnotrawienia żywności. Poza tym, jeśli zaprojektowany przez nas materiał nie przedłuża trwałości produktów spożywczych i zachowuje się jak folia syntetyczna, to używając tego typu materiału nie generujemy odpadów, które zalegają latami, a jego biodegradacja wynosi około czterech tygodni.
Jak nowe trendy konsumenckie odnośnie opakowalnictwa towarów przekładają się na aspekty ekologiczne?
A. Ch-W: Ze względu na wzrost świadomości ekologicznej i zachowań prośrodowiskowych, kluczowym kierunkiem rozwoju rynku opakowań jest projektowanie opakowań według zasad zrównoważonego rozwoju. To przewodnie zobowiązanie ekonomiczno-społeczne dla współczesnego świata jest konieczne, aby stale rozwijać się gospodarczo dla pomyślności całego społeczeństwa, co jednak wymaga głębokiej wspólnej empatii środowiskowej dla potrzeb przyszłych pokoleń.
Jakie jest zastosowanie / znaczenie składników aktywnych w opakowaniach produktów do spożycia?
E.J.: Aktywne materiały biopolimerowe mają za zadanie przedłużyć czas trwałości produktów spożywczych, a jest to możliwe dzięki obecności składników o potencjale np. antymikrobiologicznym lub antyoksydacyjnych. Celem zaprojektowania wielowarstwowych folii biopolimerowych było umieszczenie konkretnych składników aktywnych w konkretnej warstwie folii. Dzięki takiemu rozwiązaniu składniki aktywne nie działają blokująco na siebie, a ich czas uwalniania z konkretnej warstwy folii został przedłużony, co jest niezwykle ważne w aspekcie wykorzystania tych materiałów w opakowalnictwie produktów spożywczych.
Czy nowa folia przedłuży termin przydatności spożycia produktu, przyczyniając się tym samym do zmniejszenia ilości marnowanej żywności?
A. Ch-W: Oczekuje się, że folie biopolimerowe zawierające składniki aktywne mogą wpływać na poprawę właściwości funkcjonalnych. Zatem z całą pewnością mogą być wykorzystane jako materiał do wytworzenia aktywnych opakowań, które przedłużą czas trwałości produktów spożywczych.
A jakie cechy opakowania produktu są najistotniejsze z punktu widzenia konsumenta?
A. Ch-W: Z uwagi na fakt, że 95% wszystkich wyrobów obecnych na rynku wymaga zastosowania opakowania aby stać się przedmiotem oferty rynkowej, konsumenci przede wszystkim oczekują: bezpieczeństwa produktu i jego opakowania, trwałości produktu i możliwości jej przedłużenia przez stosowanie innowacyjnych opakowań i systemów pakowania, wygody użytkowania zapakowanego produktu, ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko przez produkt i jego opakowanie, a także wielopłaszczyznowej komunikacji.
Czy przewidują Panie kontynuację podobnych badań w zakresie innowacyjności opakowaniowych?
A. Ch-W: Biopolimery jako alternatywne zamienniki tworzyw sztucznych wydają się być obiecującym kierunkiem prac nad innowacjami w opakowalnictwie, jednak pomimo intensywnych prac badawczych, nadal identyfikuje się obszary będące ograniczeniami ich stasowania, a które jednocześnie stanowiące przestrzeń do doskonalenia ich jakości. Zatem kontynuacja prac w tym zakresie jest nieunikniona i jak najbardziej wskazana.
Z całością artykułu „Improving the Quality of Multi-layer Films Based on Furcellaran by Immobilising Active Ingredients and Impact Assessment of the Use of a New Packaging Material” można zapoznać się TUTAJ.