Publikowane są nowe opracowania dotyczące zachowania bezpieczeństwa podczas zagrożenia pożarowego, tworzone są kolejne ustawy i przepisy, które regulują wytyczne dotyczące ewakuacji osób z miejsca zagrożenia i wszelkich przedmiotów podlegających ochronie, które również należy odpowiednio zabezpieczyć podczas pożaru. Każdy nowy student i pracownik, który przebywa w Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, swoją przygodę rozpoczyna od kursu Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP). Warto do tych kursów podejść sumiennie i należycie zapoznać się z przekazywanymi podczas nich informacjami, gdyż poprawne stosowanie się do ustalonych reguł, przepisów i zasad, podczas takiej ewakuacji po pierwsze - zwiększa nie tylko prawdopodobieństwo uratowania naszego życia, ale również i życia drugiej osoby. Po drugie, wspomożemy służby ratownicze, które dotrą na miejsce zdarzenia, a po trzecie, zmniejszy się chaos i panika, co zawsze towarzyszy takim chwilom.

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, zapewniając standardy bezpieczeństwa, w porozumieniu z Państwową Strażą Pożarną organizuje często próbne ewakuacje z poszczególnych budynków. Z pewnością każdy student i pracownik, minimum raz w roku ma okazję uczestniczyć w takich testach. Kontrolowany jest wówczas m.in.: czas pełnej ewakuacji, sposób zabezpieczenia miejsca zdarzenia, a także sposób ewakuacji osób znajdujących się w danym budynku, potencjalnie objętym pożarem. Sama ewakuacja wydaje się prosta, gdyż należy wyjść z pomieszczenia, w którym aktualnie się znajdujemy i podążać zgodnie z wytyczoną drogą ewakuacyjną. I istotnie, to najlepszy sposób na uratowanie samego siebie. Jednak co w przypadku, gdy poruszamy się na wózku inwalidzkim? Albo gdy mamy trudność w pokonywaniu schodów? Istotnie, żaden z aktów prawnych nie mówi wprost o rozwiązaniach, które należy zastosować, aby spełnić postawione wymagania dotyczące bezpiecznej ewakuacji osób ze szczególnymi potrzebami. Pomocne w takiej sytuacji mogą okazać się rozwiązania w zakresie projektowania dróg ewakuacyjnych oraz podziału na strefy pożarowe stosowane w budynkach charakteryzowanych przez Rozporządzenie Ministra Infrastruktury kategorią ZL II (budynki przeznaczone przede wszystkim dla osób o ograniczonej zdolności poruszania się, np. żłobki czy szpitale). Niestety, często bywa, że te rozwiązania mogą być uwzględniane jedynie w nowo projektowanych budynkach. W budynkach już istniejących, rozwiązania te wymagają dodatkowego przeprojektowania istniejącej infrastruktury oraz wdrożenia odpowiednich procedur uwzględniających stan rzeczywisty obiektów.

Rynek dostarcza wiele rozwiązań, które wspierają ewakuację osób z ograniczoną mobilnością ruchową. Są to między innymi specjalistyczne koce do ewakuacji, materace, prześcieradła czy krzesła ewakuacyjne. Jedne z rozwiązań są mniej praktyczne i wymagają kilku osób do obsługi, a inne są praktyczniejsze i ilość dodatkowych osób jest niwelowana do minimum (w przypadku krzeseł wystarczy obecność nawet jednej osoby). Niestety, w żadnym przypadku nie ma takiego rozwiązania, aby osoba z trudnością w poruszaniu się mogła dokonać ewakuacji samodzielnie.

W 2021 r. na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie rozpoczęto realizację projektu pt. "UEK dostępny dla wszystkich", którego głównym celem było podniesienie szeroko rozumianej dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami. Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnościami (BON UEK), przy współpracy z Działem BHP UEK i innymi jednostkami, w ramach jednego z zadań projektu, dokonali zakupu czterech krzeseł ewakuacyjnych, a kolejne dwa krzesła zostały zakupione z odrębnych środków. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, podnosząc standardy bezpieczeństwa, oprócz nabycia fizycznych pomocy do ewakuacji (obecnie 6 krzeseł, jednak ich  liczba z każdym rokiem będzie wzrastać) wdraża również odpowiednie procedury z uwzględnieniem światowych, najwyższych standardów rekomendowanych przez ekspertów z dziedziny Ochrony Przeciwpożarowej.

Krzesła ewakuacyjne, zgodnie z instrukcją i wytycznymi przesłanymi przez producenta, zostały zawieszone na ścianie na specjalnych, przeznaczonych do tego celu wspornikach. I choć ich obsługa nie jest trudna, a skrócony instruktaż użytkowania znajduje się na oparciu każdego krzesła, to aby zapewnić bezpieczeństwo osoby transportowanej i operatora (czyli osoby udzielającej pomocy), sugeruje się, aby podczas ewakuacji, tymi krzesłami zarządzały osoby odpowiednio do tego przeszkolone. Prezentowany model krzesła posiada odpowiednią konstrukcję umożliwiającą obsługę przez minimum jednego operatora, który w sposób niezagrażający w żaden sposób osobie z niepełnosprawnością, przewiezie ją do strefy bezpiecznej. Na uwagę zasługuje również fakt, iż budowa tego urządzenia pozwala na transport osób po schodach, co jest bardzo istotnym elementem przy ewakuacji. Maksymalny udźwig krzesła to 210 kg. Krzesła są wyposażone w pasy, pozwalające na odpowiednie zabezpieczenie tułowia i głowy osoby przewożonej. Dodatkowo w oparciu zastosowane są odpowiednie wzmocnienia, które zapobiegają uszkodzeniu kręgosłupa.

Krzesła zostały umieszczone w następujących lokalizacjach:

• Pawilon A: czwarte piętro, klatka schodowa przy windzie.
• Pawilon B: czwarte piętro, klatka schodowa przy sali dydaktycznej 451.
• Pawilon U (Ustronie): czwarte piętro, środkowa klatka schodowa.
• Biblioteka: trzecie piętro, przy czytelni głównej i windzie.
• Pawilon F:

A) trzecie piętro, północna klatka schodowa;

B) szóste piętro, północna klatka schodowa.

Miejsc z lokalizacją omawianych krzeseł będzie oczywiście na mapie Kampusu UEK z każdym miesiącem i rokiem przybywało, co z pewnością zostanie zauważone przez Społeczność Akademicką. Warto również wspomnieć, że uczelnia jest w posiadaniu urządzeń AED (urządzenie medyczne, które służy do wykonywania defibrylacji podczas nagłego zatrzymania krążenia). Znaleźć je można przy recepcji w Pawilonach D oraz S.

Obowiązujące w Polsce ustawy, rozporządzenia, przepisy i zalecenia określają jedynie - jak już wspomniano powyżej - o warunkach technicznych, które musi spełniać budynek czy strefa ewakuacyjna. Trudno jednak znaleźć zalecenia co do konkretnych rozwiązań dotyczących ewakuacji osób ze szczególnymi potrzebami. Dlatego też ciężko wskazać jedną, najbezpieczniejszą, najlepszą metodę pozwalającą osobie z trudnościami w poruszaniu na bezpieczne opuszczenie budynku podczas zagrożenia pożarowego. Analiza wymagań i procedur obowiązujących na UEK oraz konsultacji z wybitnymi ekspertami w dziedzinie pożarnictwa, BHP i wsparcia osób z niepełnosprawnością, dały odpowiedź, że najlepszym rozwiązaniem wdrożonym na naszej Alma Mater będzie sposób ewakuacji przy użyciu omawianych krzeseł.

Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnościami oprócz głównej misji, jaką jest wyrównywanie szans edukacyjnych dla każdego, uczestnicząc w procesie zakupu tych krzeseł pragnie również sprawić, aby zdobywanie wiedzy odbywało się w warunkach bezpiecznych. Pozostaje jedynie nam wszystkim życzyć, by udało się wyposażać budynki UEK w kolejne krzesła, aby utrzymały one swoją sprawność jak najdłużej, a co najważniejsze, aby nie było - poza próbami ewakuacyjnymi - konieczności ich użycia.

Martin Jung
Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnościami