Trwająca w Ukrainie wojna oraz transformacje energetyczne skierowane na rzecz ochrony klimatycznej, to tylko niektóre z czynników przynaglających do działań, mających na celu poprawę i optymalizację polityki energetycznej Polski. Bezpieczeństwo oraz niezależność w dziedzinie energetyki, o której w ostatnich miesiącach można usłyszeć w mediach każdego dnia, wymaga opracowania, będącego drogowskazem w działaniach podejmowanych, by osiągnąć ten cel. Nagląca potrzeba stworzenia takiego planu zaowocowała powstaniem „Dekalogu Polskiej Transformacji Energetycznej”, stanowiącego gotową ścieżkę dojścia Polski do neutralności klimatycznej oraz niezależności energetycznej.

Dokument opracowali eksperci z różnych środowisk, organizacji, oraz think tanków, którzy zebrali swoją wiedzę i doświadczenie i zaproponowali kierunki transformacji energetycznej naszego kraju. Jak zauważa Anna Kornecka, Dyrektor Instytutu Stowarzyszenie Program Czysta Polska, „bezpieczeństwo energetyczne to dziś nasz wspólny cel. (…) <<Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej>> (…) to unikatowe opracowanie, które pokazuje transformację energetyczną w ujęciu całościowym i systemowym, a nie tylko w poszczególnych jej obszarach. (…) To zbiór 10 prostych zasad, który wyłącznie stosowane równolegle przyniosą spodziewany efekt dobrej zmiany. Zielona transformacja musi bowiem objąć wszystkie dziedziny życia oraz gospodarki, a nie tylko jednostkowe elementy.”

Wśród „przykazań” wymienionych w opracowanym Dekalogu pojawiają się kwestie dotyczące rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz energetyki jądrowej czy technologii wodorowej. To poważne zmiany, które będą musiały być wprowadzane stopniowo, jednak autorzy dokumentu zaznaczają, że są one realne i konieczne. „Realizacja dekalogu nie będzie prosta, ale brak realizacji wskazanych w nim kroków oznacza zagrożenie naszego bezpieczeństwa energetycznego i ograniczenie suwerenności, a także zepchnięcie na margines gospodarczy naszych firm, które nie będą w stanie zredukować swojego śladu węglowego” - podsumowuje Piotr Czopek, dyrektor ds. regulacji, Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej.

„Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej” zawiera następujące założenia:

1. DOBRY PLAN DLA TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ W POLSCE: Transformację trzeba przeprowadzić mądrze. Musi ona nastąpić poprzez ewolucję, a nie rewolucję. Zmiana powinna rozpocząć się od energetyki, a później objąć całą gospodarkę, analizując korzyści, ale i szukając potencjalnych zagrożeń.
2. ROZWÓJ OZE I ENERGETYKI JĄDROWEJ: Od wielu lat rozwój odnawialnych źródeł energii motywowany był w Polsce koniecznością realizacji polityki energetyczno-klimatycznej UE. Energetyka jądrowa to obok energetyki wiatrowej źródło wytwarzania, którego emisja CO₂ w cyklu życia jest najniższa. Zarówno atom, jak i OZE powinny się uzupełniać, by wspólnie tworzyć zeroemisyjną gospodarkę przyszłości.
3. MODERNIZACJA SIECI: Funkcją, jaką pełnią sieci elektroenergetyczne, jest dostarczenie usługi i umożliwienie realizacji kontraktu pomiędzy odbiorcą i wytwórcą – to bardzo ważne stwierdzenie, które powinno unaocznić, iż wszelkie działania prowadzone w tym obszarze powinny być nastawione na realizację przedmiotowej funkcji.
4. NIEZALEŻNOŚĆ ENERGETYCZNA SAMORZĄDÓW: Jednym z największych wyzwań transformacji jest zmiana systemu opartego o duże źródła wytwórcze na rzecz struktury rozproszonej, w której to lokalne źródła energii odgrywać będą wiodącą rolę w zabezpieczaniu potrzeb energetycznych odbiorców energii.
5. ELEKTRYFIKACJA GOSPODARKI: Jednym z głównych sposobów osiągania neutralności klimatycznej jest elektryfikacja gospodarki w oparciu o energię ze źródeł odnawialnych. W krótkim czasie zmieni się też definicja tego, co uważamy za drogie, np. magazyny, zielony wodór okażą się powszechnie dostępne cenowo w porównaniu z drogim węglem i gazem. Źródła odnawialne, szczególnie wiatr i słońce o zerowym koszcie paliwa – będą najbardziej pożądaną formą inwestycji – zarówno przez społeczeństwo, jak i instytucje finansowe.
6. ROZWÓJ TECHNOLOGII WODOROWYCH: W tych trudnych czasach coraz częściej stawiane jest pytanie, jak Europa może szybko uniezależnić się od surowców pochodzących z Rosji. Odpowiedź na to pytanie jest już znana od dawna i brzmi „wodór”, który jako gaz może z powodzeniem zastąpić paliwa kopalne w transporcie, energetyce czy przemyśle chemicznym.
7. REZYGNACJA Z WĘGLA, TROSKA O KLIMAT I ŚRODOWISKO: Węgiel jest głównym surowcem energetycznym w Polsce, z jego spalania powstaje 70% energii elektrycznej i ponad 90% energii cieplnej. Dekarbonizacja oznacza nie tylko konieczność powstania nowych mocy wytwórczych, ale i likwidacji monokultur gospodarczych w miejscach, gdzie obecnie wydobywa się i spala węgiel.
8. ROZSĄDNE INWESTYCJE I ROZWÓJ NOWYCH TECHNOLOGII: Zielona rewolucja na dobre zagościła w Europie. Transformacja energetyczna, zeroemisyjność, gospodarka obiegu zamkniętego to już nie tylko slogany, ale faktyczne cele, na których realizację trzeba przeznaczyć olbrzymie fundusze.
9. BUDOWA ZIELONEJ GOSPODARKI: Budowa zielonej gospodarki to nie tylko zmniejszenie emisyjności i energochłonności. Jednym z nieodłącznych elementów krajobrazu zmieniającej się polskiej energetyki będzie długotrwała przemiana charakteru miejsc pracy, wykorzystywanych technologii i usług, jak i budowy kompetencji w zakresie badań i rozwoju.
10. EDUKACJA: Transformacja energetyczna, jak każda wielka przemiana, aby zakończyła się powodzeniem, musi otrzymać akceptację społeczną. Żadna wielka reforma społeczna i gospodarcza nie jest w pełni możliwa bez zrozumienia i potrzeby działania w kierunku zmian. By tak się stało, potrzebna jest szeroko zakrojona edukacja poprzez działania w szkołach, uczelniach, a także w przestrzeni publicznej.

Pełne opracowanie „Dekalogu Polskiej Transformacji Energetycznej” można pobrać TUTAJ.